Kolorowe ołtarze, huczne parady, spotkania na cmentarzu pełne muzyki, potraw i trunku – Día de Muertos w Meksyku mało przypomina nasze poważne i pełne zadumy Święto Zmarłych. Zobacz, jak się świętuje Día de Muertos w Meksyku.
Día de Muertos – wstęp
Według wierzeń prekolumbijskich, zmarłe dusze chcą być wspominane radośnie, bo i śmierć taki wydźwięk mieć powinna. Każda z kultur prekolumbijskich, choć chowała zmarłych w różny sposób, to wierzyła, że nawet po śmierci mają oni wpływ na plony, życie rodzinne i choroby. Wiele tańców, zwyczajów i tradycji z tych czasów kultywowanych jest po dziś dzień.
Dzisiejsze obchody Día de Muertos to mieszanka tradycji prekolumbijskich i średniowiecznych europejskich. Wraz z przybyciem Europejczyków, śmierć zaczęła budzić strach, m.in. poprzez jej przedstawienie z kosą i świecą. Meksyk nie pozwolił poddać się temu i usilnie próbował ocieplić wizerunek śmierci. Udało się to dopiero Jose Guadalupe Posada, który wymyślił roześmianą postać Catriny. Powstawały też rymowanki, piosenki, temat oswajany był w literaturze i filmach.
Śmierć jest obecna w meksykańskim domu, nie budzi strachu, nie zapowiada tragedii, jest częścią życia. Śmierć jest wszechobecna w sztuce i kulturze. Dzień Zmarłych w Meksyku to przenikanie światów zmarłych ze światem żywych, którzy pielęgnują pamięć i więzi łączące ich z nimi. Meksykanie wierzą, że podczas Día de Muertos zmarli wracają do domu i biorą udział w uczcie z całą rodziną. Z tego powodu dekorują oni domowe ołtarzyki, gotują ulubione potrawy zmarłych i nalewają do kieliszków ich ulubione napoje.
Kiedy świętuje się Día de Muertos?
Święto Zmarłych w Meksyku pokrywa się z datami naszego święta. Kulminacyjnym momentem jest noc z 1 na 2 listopada. Całe rodziny spotykają się wtedy na cmentarzach, grając na instrumentach lub puszczając muzykę z głośników, przynosząc ulubione potrawy i trunki zmarłego. W wielu miejscach świętowanie zaczyna się 1 listopada o północy – wtedy warto wybrać się na cmentarz i zobaczyć początek celebracji.
Tradycje Día de Muertos
PAN DE MUERTO
To drożdżowe, słodkie pieczywo, najczęściej okrągłe z dwoma wałeczkami ciasta na górze, które przypominają przecinające się kości. To taka pierwsza oznaka dla Meksykan nadchodzącego Día de Muertos, bo w piekarniach można je już znaleźć nawet na miesiąc przed świętem. Pan de muerto jest energetycznym posiłkiem dla zmarłego po długiej podróży.
CALAVERA
Calavera odnosi się do meksykańskiej kostuchy, La Catriny. Na Día de Muertos sprzedawane są cukrowe małe czaszki (troche jak nasze wielkanocne baranki). Te z kolei mają dać zmarłemu energię na powrót do świata umarłych. Calaveras są również podarunkiem dla żywych – wtedy na czole czaszki wypisuje się imię osoby, której chcemy taką podarować.
OFRENDA
Rodzina w oczekiwaniu na przyjście zmarłego szykuje ołtarz. Jest on świetnym obrazem synkretyzmu religijnego – połączenia tradycji religii chrześcijańskiej (kwiaty, świece, data święta) oraz prekolumbijskich (płatki kwiatów aksamitek, kadzidła oraz jedzenie). Odpowiednikiem naszych chryzantem w Meksyku są aksamitki (cempasúchil). To z nich usypuje się drogę do domowego ołtarzyka, żeby ułatwić zmarłym znalezienie drogi. Copal to kadzidło tradycyjnie używane, w zasadzie nie tylko od święta, ale często i na co dzień. Na Día de Muertos to głównie wyczuwalny zapach na ulicach, w zasadzie na każdym rogu.
Tradycyjny ołtarz powinien mieć 7 schodków, bo właśnie przez tyle poziomów powinna przejść dusza, by zostać zbawioną. Na każdym poziomie powinny znaleźć się konkretne przedmioty:
I – obrazek świętego lub Matki Boskiej z Guadalupe
II – dla dusz w czyśćcu
III – sól
IV – pan de muerto (chleb zmarłego)
V – jedzenie i owoce
VI – zdjęcie zmarłego
VII – krzyż ustawiony ze świec lub usypany z kwiatów, popiołu lub soli
Gdzie jechać na Día de Muertos?
Miasto Meksyk
Na kilka dni przed głównymi obchodami Święta Zmarłych odbywa się ogromna parada w mieście Meksyk (zazwyczaj ok. 29 października). Paradę przeniesiono do miasta Meksyk w roku 2016 po sukcesie sceny z filmu “Spectre” z Jamesem Bondem w roli głównej. Jest ona zdecydowanie bardzo widowiskowa, choć bardziej komercyjna, niż rzeczywiście powiązana z tradycyjnym obchodzeniem Día de Muertos.
Oaxaca
To właśnie tutaj odczuwa się najbardziej magię Día de Muertos. Całe miasto przystrojone jest na tę okazję a już tydzień przed pojawiają się na ulicach oraz w sklepach tradycyjne ołtarzyki. Tutaj można obserwować chwilowe dzieła sztuki usypane z kolorowego piasku, t.zw. tapetes de arena. Tutaj także przechodzi miastem parada z artystami w kostiumach i zespołami marszowymi.
Chiapas
To rejon z mocnym wpływem ludności rdzennych. Świętowanie potrafi trwać nawet kilka dni, gdzie groby zamieniają się w stoły biesiadne, pełne potraw ulubionych przez zmarłego. Na cmentarzach króluje Coca-Cola, której całe skrzynki zdobią przestrzeń pomiędzy nagrobkami.
Książki i filmy o Día de Muertos
- Film “Coco” – produkcja Pixara i Disneya. Pokazuje meksykańskie święto Zmarłych w piękny i wzruszający sposób i w wielu miejscach pokazuje charakterystyczne elementy kultury meksykańskiej. Ostrzegam, film doprowadza do łez 🙂
- Film “Spectre” z James Bondem w roli głównej – scena z paradą masek podczas Święta Zmarłych.
- Książka “Pejzaż bez kolców“, Sylwia Mróz – kilkanaście stron poświęcone jest temu właśnie świętu
- Książka ” Dzieci szóstego słońca“, Ola Synowiec – również część książki poświęcona jest temu tematowi
¡Feliz Día de Muertos!
*** Dołącz do mojej wyprawy do Meksyku na Święto Zmarłych. Wyjazd backpackerski, przygodowy, w małej grupie i z pełnym doświadczeniem Meksyku.
Więcej szczegółów pod Wyprawa Meksyk – Święto Zmarłych. ***
No Comments